Түндүк мамлекеттик мекемеси
Кыргыз Республикасы 2016-жылдан бери өлкөнү электрондук башкарууну жана санариптештирүүнү киргизүү жаатында максаттуу иш алып барууда.
Буга чейин Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн «Тундук» ведомстволор аралык электрондук өз ара аракеттенүү системасын тесттик режимде киргизүү буйругу кабыл алынган.
2018-жылы Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан Электрондук башкаруунун негизги элементтеринин бири болуп саналган өнөр жай режиминде «Тундук» системасын ишке киргизүү жөнүндө чечим кабыл алынган. Буга байланыштуу «Тундук» системасын ишке ашыруу боюнча бир катар мыйзам алдындагы актылар кабыл алынып, анын оператору аныкталды.
Түндүк системасынын оператору «Түндүк» электрондук өз ара аракеттенүү борбору» мамлекеттик ишканасы болгон.
2019-жылы электрондук кызмат көрсөтүүлөрдүн мамлекеттик порталынын, идентификациянын бирдиктүү тутумунун, электрондук билдирүүлөрдүн мамлекеттик тутумунун, электрондук башкаруу инфраструктурасынын реестринин, базалык маалыматтык ресурстардын реестринин иштешин регламенттөөчү ченемдик укуктук актылар кабыл алынган, алардын оператору «Түндүк» электрондук өз ара аракеттенүү борбору”мамлекеттик ишканасы болгон.
2022-жылы Кыргыз Республикасында Электрондук башкаруу системасын киргизүүдө жана мамлекеттик органдардын, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын, мамлекеттик мекемелердин жана ишканалардын, ошондой эле юридикалык жана жеке жактардын ортосунда, анын ичинде мамлекеттик жана муниципалдык кызматтарды электрондук форматта көрсөтүүдө электрондук өз ара аракеттенүүдө техникалык координациялоону камсыз кылган орган болуп саналган «Түндүк» мамлекеттик жөнгө салуу Түзүлгөн.
«Түндүк» мамлекеттик мекемеси электрондук башкаруу инфраструктурасынын төмөнкү элементтеринин оператору болуп саналат: «Түндүк» ведомстволор аралык электрондук өз ара аракеттенүү системасы https://catalog.tunduk.kg/Tunduk/Monitoring/Index;
«Тундук» системасы мамлекеттик органдар менен коммерциялык уюмдардын ортосунда электрондук форматта маалымат алмашууну камсыз кылат, анда ар бир транзакцияга квалификациялуу электрондук кол тамга коюлат.
«Тундук» долбоорунун максаты – мамлекеттик бийлик органдарында башкаруунун натыйжалуулугун жогорулатуу, коррупцияны олуттуу кыскартуу жана жарандар жана ишкерлер үчүн бюрократиялык тоскоолдуктарды автоматташтыруу жана ишенимдүү маалыматтарды алууну, мамлекеттик кызмат көрсөтүүлөрдү сапаттуу жана ыкчам алууну камсыз кылуунун эсебинен азайтуу.
– Электрондук кызмат көрсөтүүлөрдүн мамлекеттик порталы;
Электрондук кызмат көрсөтүүлөрдүн мамлекеттик порталы Кыргыз Республикасынын жарандарына жана ишкерлерине жагымдуу шарттарды түзүү үчүн электрондук форматта мамлекеттик кызмат көрсөтүүлөрдү камсыз кылат.
Электрондук кызмат көрсөтүүлөр порталына кирүү үчүн акысыз онлайн берилүүчү булутттук электрондук кол тамга болушу керек.
Мамлекеттик портал тарабынан берилген документтер юридикалык күчкө ээ жана Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн «Электрондук кызмат көрсөтүүлөрдүн мамлекеттик порталын пайдалануу эрежелерин бекитүү жөнүндө» 2019- жылы 7 –октябрындагы №525 токтомуна ылайык мамлекеттик органдар жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдары тарабынан берилген документтерге теңдештирилет. Портал аркылуу жарандар убакытты жана акчаны үнөмдөөдө:
* Порталдын колдонуучулары тарабынан 308.23 млн. сом үнөмдөлдү;
* 3 958 422 саат порталдын колдонуучулары тарабынан үнөмдөлгөн.
Учурдагы статистиканы сайтта көрсө болот https://portal.tunduk.kg/
– «Түндүк» мобилдик тиркемеси
Жарандар активдүү колдонгон эң актуалдуу система – «Тундук» мобилдик тиркемеси
«Тундук» мобилдик тиркемеси смартфон аркылуу мамлекеттик кызматтарды алууга мүмкүндүк берген электрондук кызмат көрсөтүүлөрдүн мамлекеттик порталынын компоненти болуп саналат
«Тундук» мобилдик тиркемесинин башкы өзгөчөлүгү санариптик документтер болуп саналат.
Кыргыз Республикасынын жарандары өздөрүнүн смартфондору аркылуу «Тундук» мобилдик тиркемеси аркылуу мамлекеттик органдарга, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына, кызмат адамдарына, юридикалык жана жеке жактарга санариптик форматтагы документтерди көрсөтө алышат.
Санариптик документтердин негизги артыкчылыгы-колдонууга ыңгайлуу жана убакытты үнөмдөө. Белгилей кетүүчү нерсе, санариптик документтин бүт процесси коопсуздукту жогорулатты. Ошондой эле мобилдик тиркемеде автоматташтырылган мамлекеттик кызматтар жана сервистер ишке ашырылган.
Электрондук билдирүүлөрдүн мамлекеттик тутуму аркылуу мамлекеттик органдарга жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына кайрылууларды жөнөтүү функциясы ишке ашырылган.
Тиркеменин колдонуучуларына ыңгайлуу болуу максатында алынган кызматтарды жана кайрылуулардын таржымалын көрүү функциялары ишке ашырылган.
«Түндүк» мобилдик тиркемеси жогорку социалдык мааниге ээ, анткени мобилдик тиркемеде ишке ашырылган санариптик документтер, электрондук кызматтар жарандардын жашоосун кыйла жеңилдетет. Жарандар үйүнөн чыкпай туруп, дүйнөнүн кайсы бурчунда болбосун, дароо режимде маалымкаттарды, санариптик форматтагы документтерди ала алышат жана менчигинин түрүнө карабастан каалаган уюмга көрсөтө алышат, ошону менен жарандын чиновниктер менен өз ара аракеттешүүсү жокко чыгарылат жана коррупциялык механизмдер четтетилет Ар бир жаңыртуу менен мобилдик тиркемеге жаңы функциялар кошулат, мисалы:
«Коопсуз шаар» айыптары, башкы экранга чыгарылды жана реалдуу убакыт режиминде автоматтык түрдө жүктөлөт жана колдонуучуга анын айыптары жөнүндө кабарлайт.
– Соттук карызды эми мобилдик тиркеменин башкы экранынан көрсө болот.
– «Укук бузуулардын бирдиктүү реестрии» системасында (мындан ары – ЕРП) катталган айыптар башкы экранга чыгарылды жана реалдуу убакыт режиминде автоматтык түрдө жүктөлөт жана колдонуучуга анын айыптары жөнүндө кабарлайт. Эми колдонуучу – ЕРП системасында катталган бардык айыптарды, ошондой эле ЖКККББнын кызматкерлери тарабынан кол менен жазылган айыптарды көрө алат.
– Азыркы учурда «Түндүк» мобилдик тиркемесинде Мамлекеттик кызматтар үчүн төлөм төлөм инструменти аркылуу ишке ашырылды.
Мобилдик тиркемеге кирүү булуттук электрондук кол тамга аркылуу жүргүзүлөт, аны мобилдик тиркемеде онлайн алууга болот.
– Электрондук билдирүүлөрдүн мамлекеттик тутуму;
Электрондук билдирүүлөрдүн мамлекеттик тутуму жарандар мамлекеттик органдарга, жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарына жана кызмат адамдарына электрондук форматта кайрыла алышы үчүн түзүлгөн. Электрондук билдирүүлөрдүн мамлекеттик системасы Электрондук кызмат көрсөтүүлөрдүн мамлекеттик порталы, ведомстволор аралык электрондук өз ара аракеттенүүнүн «Түндүк» системасы, идентификациянын бирдиктүү системасы жана башка маалыматтык системалар менен өз ара аракеттенүүдө иштейт.
Жарандар жана ишкерлер мамлекеттик жана муниципалдык органдарга расмий электрондук билдирүүлөр менен кайрыла алышат, аларга электрондук кол тамга коюлат, ошондой эле мамлекеттик жана муниципалдык органдардан тиешелүү жоопторду ала алышат.
Система жарандарга мамлекеттик органдарга кайрылууну иштеп чыгуунун жүрүшүн көзөмөлдөөгө жана анын кайрылуусунун статусу өзгөргөндүгү жөнүндө кабарландыруу алууга мүмкүндүк берет.
Идентификациялоонун бирдиктүү тутуму;
Идентификациялоонун бирдиктүү системасы (мындан ары – ЕСИ) – маалыматка санкцияланган жеткиликтүүлүктү камсыз кылуу үчүн мамлекеттик органдардын жана ведомстволордун, ошондой эле мамлекеттик эмес уюмдардын электрондук порталдарын пайдалануучуларды идентификациялоо үчүн арналган.
ЕСИ мамлекеттик кызмат көрсөтүү порталдарына жарандар үчүн бирдиктүү кирүү чекитинин ролун аткарат, б.а. жаранды же кызмат адамын ар түрдүү маалыматтык системаларда өзүнчө авторизациялоону жокко чыгарат.
Аутентификациянын мындай ыкмасын колдонуунун башкы артыкчылыгы жарандар булут электрондук колтамгасын колдонуу менен бир гана жолу каттоодон өтүшү керек жана мындан ары аларга ЕСИГЕ Кошулган мамлекеттик органдардын бардык электрондук порталдарына онлайн кирүү мүмкүнчүлүгү берилет.
Ошентип, жарандарда бирдиктүү эсептик жазууну колдонуу менен мамлекеттик кызматтардын ар бирине толук кандуу коопсуз жетүү мүмкүнчүлүгү пайда болот. Мамлекеттик органдар жана ведомстволор үчүн колдонуучуларды каттоо, эсепке алуу жана администрациялоо боюнча кайталанма функцияларды иштеп чыгуу зарылчылыгы жок. ЕСИ мамлекеттик эмес уюмдардын маалыматтык тутумдары менен интеграциялоо үчүн да жеткиликтүү.
